Gıda bankası bağışlanmış gıda, giysi, temizlik ve hijyen ürünlerini toplayan, ayrıştıran, depolayan ve ihtiyaç sahiplerine dağıtan bir sivil toplum örgütlenmesidir.
Firmalar ve kişiler gıda, giysi ve temizlik ürünlerini bu “bankaya yatırır”, ihtiyacı olanlar da bu ürünleri “bankadan çeker”.
Gıda bankacılığı fikri 1967 yılında Phoenix, Arizona’da doğdu.
Kendini yoksullara yardım etmeye adamış bir aşevi gönüllüsü olan John van Hengel, bir gün yiyecek dağıtırken aşevinin çöpünü karıştıran bir kadınla karşılaşır. Kadın yalnız başına çocuklarına bakmaktadır ve onları besleyebilmek için market ve aşevlerinin atıkları arasında bulduğu kullanılabilir durumdaki gıda maddelerinden yararlandığını söyler.
Van Hengel fark eder ki bir tarafta aç ve yoksul insanlar, diğer tarafta ise son tüketim tarihi yaklaştığı veya ambalajı hasara uğradığı için kullanabilir durumdayken atılan, imha edilen tonlarca ürün vardır. Bu çelişkiye dikkat çeken van Hengel çevresindeki marketleri ve üreticileri ikna ederek bu tür ürünlerini bir ücretsiz dağıtım deposuna yatırmalarını sağlar ve ilk gıda bankasını kurar.
Gıda Bankacılığı, 27.05.2004 tarihli “Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun” içinde aşağıdaki gibi tanımlanmıştır:
1) Bağış yapan Kurum tarafından bağışlanan ürünler için satış faturası kesilir ve KDV %0 olarak çıkışı yapılır.
Derneğe kesilen faturanın açıklama kısmında “ihtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır” ibaresi eklenir.
2) Bağışlanan ürünler Ayni Bağış olarak Gıda Bankası’na kaydedilir.
Dernek tarafından Ayni Bağış Gelir Makbuzu düzenlenir ve bir nüshası bağış yapan kuruma verilir.
3) Gıda Bankası yararlanıcısı olan ihtiyaç sahiplerine bağışlanan ürünler Market konseptine giriş yapıldıktan sonra ihtiyaç sahibinin Marketten alışveriş yapmasıyla ulaştırılmış olur.
Gıda Bankası’ndan ihtiyaç sahiplerine verilen ürünler için Ayni Bağış Gider Makbuzu düzenlenerek, ürünler stoktan düşülür.
4) Kurumlar bağışladıkları ürün tutarını Kurumlar Vergisi’nden düşer.
Bağış yapan kurum yıl boyunca Gıda Bankasına yaptığı bağışın toplam tutarını o yılın Kurumlar Vergisi’nden düşer.
(Örneğin Toplam yaptığı bağış 100.000 TL ise , 100.000 TL daha az KDV öder.)